Döviz piyasasında yapılan işlemler spot ve forward olmak üzere iki grupta sınıflandırılır. Döviz piyasasında yapılan bütün işlemler spot işlem olarak düşünülmelidir. Spot işlemler bir – iki günlük zamanı kapsayan işlemlerdir. Spot işlemlerde uygulanan döviz kuruna spot döviz kuru, piyasaya da spot piyasası adı verilir. Forward işlemleri gelecekteki olası döviz olası döviz kurlarına dayanarak bugünden yapılan işlemlerdir. Forward işlemlerinde uygulanan döviz kuruna forward döviz kuru, işlemin yapıldığı piyasaya da forward piyasası denir.
Spot ve Forward Döviz Kuru Piyasası ve Döviz İşlemleri
İşlemin yapıldığı andaki geçerli olan kur spot kur olup, her türlü alım satım spot kurdan yapıldığında buna spot işlem denir. Spot işlemler yanı sıra forward işlemler de vardır. Günlük alım satım işlemlerinde geçerli olan kurun ileriki dönemlerde olası kura göre düzenlenmesi ile ilgili yapılan işlemlere forward işlemler denir. Forward işlemler aylık, üç aylık veya en az altı aylık olarak düzenlenir.
Bu durumu örnekleme yaparak açıklayalım. Amerikalı bir otomobil ithalatçısı, İngiltere’den otomobil satın almak istediği zaman, satın alacağı her bir otomobil için ödeyeceği 1000 Pound karşılığını cari dönemde (o anda) ödeyecekse (kurun 1 pound = 2 dolar olduğunu kabul ediyoruz), ödemesini mevcut kurdan yani spot piyasada spot işlemi olarak öder.
Amerikalı ithalatçı, İngiliz otomobil ihracatçısıyla olan alım satım işlemini 3 ay sonra gerçekleştirmek üzere anlaşma yaparsa yapılan işlem bir forward işlemidir. Burada 3 aylık zaman içinde döviz kurunda olası yükselme veya düşme durumunda ortaya çıkabilecek riskleri düzenleyen forward (vadeli) kontrat yapılır.
Eğer 3 ay sonraki forward kurunun, spot kurun altında olacağı tahmin ediliyorsa, buna forward discount (vadeli indirim) denir. Ya da kurun 3 ay sonra yükseleceği yani forward kurun, spot kurdan daha fazla olacağı tahmin ediliyorsa, buna forward premium (vadeli prim) denir.
Özetlenecek olursa, forward işlemlerde forward kurlar belirlenirken, forward kur ile spot kur arasındaki duruma göre düzenleme yapılır. Yani, spot kur > forward kur ise forward primi ödenir. Spot kur < forward kur ise forward indirimi yapılır.
